Dnia 20 XI 1989 r. ONZ uchwaliło Konwencję o Prawach Dziecka. Weszła ona w życie 2 IX 1990 r. W Polsce zaczęła obowiązywać od 7 VII 1991r. Nazwano ją Światową Konstytucją Praw Dziecka, która ustanawia status dziecka oparty na następujących założeniach:
· dziecko jest samodzielnym podmiotem - ze względu na swoją niedojrzałość psychiczną i fizyczną wymaga szczególnej opieki i ochrony prawnej
· dziecko wymaga poszanowania jego tożsamości, prywatności i godności
· rodzina jest najlepszym środowiskiem wychowawczym dziecka
· państwo ma wspierać rodzinę, a nie wyręczać ją.
W procesie tworzenia systemu ochrony dziecka kierowano się różnymi zasadami i prawami. Oto ważniejsze z nich:
Zasada dobra dziecka - według niej wszystkie działania podejmowane są w najlepiej pojętym interesie dziecka
Zasada równości - wszystkie dzieci niezależnie od płci, koloru skóry, narodowości itp. mają być traktowane w sposób równy wobec prawa.
Katalog Konwencji obejmuje natomiast następujące prawa:
PRAWA I WOLNOŚCI OSOBISTE
Prawo do życia i rozwoju - dziecko przebywające w placówce powinno mieć zagwarantowane warunki sprzyjające jego rozwojowi
Prawo do identyczności - tzn. dorośli powinni dziecko szanować, dawać mu wolność. Maluch ma prawo do godności osobistej
Prawo do swobody myśli, sumienia i wyznania - każde dziecko może w sposób swobodny wyrażać swoje myśli, wyznawać dowolną religię i postępować zgodnie ze swoim sumieniem
Prawo do wyrażania własnych poglądów i występowania w sprawach dziecka dotyczących, w postępowaniu administracyjnym i sądowym - przedstawiciele organów administracyjno - sądowych mają obowiązek wysłuchać dziecko w sprawach, które go dotyczą
Prawo do wolności od przemocy fizycznej lub psychicznej, wyzysku, nadużyć seksualnych i wszelkiego okrucieństwa - nikt nie ma prawa znęcać się nad dzieckiem fizycznie, psychicznie, nadużywać go seksualnie, wyzyskiwać.
PRAWA SOCJALNE
Prawo do ochrony zdrowia - dorośli mają obowiązek dbać o zdrowie psychiczne i fizyczne dziecka
Prawo do wypoczynku i czasu wolnego - obowiązek organizowania zajęć tak, aby w ich trakcie znalazł się czas wolny aby dziecko mogło wypocząć
PRAWA KULTURALNE
Prawo do korzystania z dóbr kultury - dziecko powinno mieć zapewniony dostęp do kultury, która jest nieodłącznym aspektem rozwoju
Prawo do informacji - informacje mają wpływ na kształtowanie się świadomości. dziecko ma prawo do poznawania i korzystania z nich w sposób dobry. Zadaniem dorosłych jest selekcja informacji dostosowana do wieku i możliwości intelektualnych dziecka
Prawo do znajomości swoich praw - dorośli nie mają prawa zatajać przed dzieckiem informacji dotyczących jego praw. Dziecko powinno mieć ich świadomość i umieć z nich korzystać
O prawach dziecka - Marcin Brykczyński
Niech się wreszcie każdy dowie
I rozpowie w świecie całym
Że dziecko to także człowiek
Tyle że jest mały.
Dlatego ludzie uczeni,
Którym za to należą się brawa
Chcąc wielu dzieci los odmienić
Stworzyli dla was mądre prawa.
Więc je na co dzień i od święta
próbujcie dobrze zapamiętać:
Nikt mnie siłą nie ma prawa
zmuszać do niczego.
A szczególnie do zrobienia
czegoś niedobrego.
Mogę uczyć się wszystkiego,
co mnie zaciekawi
I mam prawo sam wybierać,
z kim się będę bawić.
Nikt nie może mnie poniżać,
krzywdzić, bić, wyzywać
I każdego mogę zawsze na ratunek wzywać.
Jeśli mama albo tata już nie mieszka z nami
Nikt nie może mi zabronić spotkać ich czasami.
Nikt nie może moich listów czytać bez pytania
Mam też prawo do tajemnic i własnego zdania.
Mogę żądać, żeby każdy uznał moje prawa
A gdy różnię się od innych,
to jest moja sprawa.
Tak się w wiersze poukładały
Prawa dla dzieci na całym świecie
Byście w potrzebie z nich korzystały
najlepiej jak umiecie.