Sztuka odkrywa wciąż nowe możliwości wzbogacania człowieka. Rozwija się on i kształtuje dzięki temu, że czyta, słucha, ogląda oraz dzięki temu, że maluje, śpiewa a także potrafi interpretować słowa i dźwięki w sposób zindywidualizowany. Koncepcja wychowania przez sztukę nie ogranicza się do biernego kontaktu człowieka z arcydziełami, ale aktywnego uczestniczenia w kulturze, które obejmuje literaturę, muzykę, plastykę, teatr czy film. Sztuka jest więc środkiem wychowawczym, ponieważ wzbogaca zasób wiedzy i mechanizmy poznawcze. Sztuka przez to, że nie przeciwstawia wychowania nauczaniu, akceptuje jedność i niepodzielność procesu formowania osobowości.
Począwszy od przedszkola należy zdawać sobie sprawę z tego, co może dać dziecku kontakt ze sztuką i w jaki sposób powinien on być organizowany i prowadzony, aby dziecko odczuwało radość i zadowolenie z własnych działań oraz miało potrzebę poszukiwania i zdobywania nowych wiadomości.
Małe dziecko żywo reaguje na bodźce estetyczne, które dostarczają mu w kontakcie z otaczającą rzeczywistością przyjemnych wrażeń i radości. Cieszą je barwy, kształty, dźwięki, ruch. Doznaje wielu estetycznych wzruszeń obcując z codziennym otoczeniem, przyrodą. Łatwo poddaje się również oddziaływaniu sztuki, bądź jako widz i słuchacz, bądź gdy sam odtwarza utwory artystyczne, śpiewa piosenki, mówi wiersze, tańczy itp. Obcowanie dziecka z realnym światem i sztuką wpływa także na powstanie jego różnych upodobań
i oceny piękna.
Stosunek małego dziecka do piękna, do wartości estetycznych cechuje duży subiektywizm. Upodobania i wzruszenia estetyczne dzieci są powiązane z ich osobistymi potrzebami, dążeniami, pragnieniami. Podoba im się to, co przynosi dobre samopoczucie, odprężenie lub nowe wrażenia. Silnie odczuwają te elementy piękna, które się łączą z treścią ich zabaw z działaniem oraz zaspakajają potrzebę uznania w oczach własnych i w oczach rówieśników. Dziecięce upodobania artystyczne mają więc swoisty charakter. Dzieci pociąga jaskrawość, krzykliwość, bogaty wygląd osób czy przedmiotów. Śmieszą je groteskowe kształty, deformacja, rubaszny sposób zachowania, zamaszyste gesty itp. Cieszą je również błahostki i podobają się im różne przedmioty codziennego użytku. W ten sposób dziecko gromadzi w dzieciństwie zasób wzruszeń estetycznych, prostych i zarazem osobistych, związanych z codziennym życiem. Odczuwając bądź oceniając piękno lub brzydotę, dziecko zwraca uwagę na takie cechy przedmiotów i istot, które wywołują w nim niechęć, wstręt, obawę będąc przejawem zniszczenia, starości, ułomności. Na powstanie swoistych upodobań ma także wpływ opinia rówieśników. Dzieci liczą się również z opinią dorosłych szczególnie łatwo zaszczepić im różne uprzedzenia estetyczne. Własne kryteria stosowane wobec realnych przedmiotów i istot odnosi dziecko także do sztuki, do obrazów, utworów literackich, piosenek, biorąc pod uwagę ich treść. Niewątpliwie oddziałuje na dziecko artystyczna struktura całości tych utworów, a więc również ich forma. Wrażliwość estetyczna łączy się jednak u dziecka z intuicyjnym odczuwaniem wartości sztuki. Nie jest ono jednak zdolne do tego, aby świadomie z tych wartości zdawać sobie sprawę. Przy czym treść dzieł artystycznych silnie koncentruje na sobie zainteresowanie dziecka. Z tych, między innymi powodów kryteria dziecka różnią się od kryteriów, jakimi kierują się dorośli, przyjmując artystyczny punkt widzenia bywają określane w psychologii jako pozaestetyczne. Swoiste upodobania dzieci uwzględnia zresztą w dużej mierze twórczość wielu pisarzy, ilustratorów, muzyka przeznaczona dla najmłodszych odbiorców.
Przeżycia dziecka wywołane przez bodźce estetyczne bywają złożone i silnie powiązane z z dużym napięciem uczuć, z grą wyobraźni i myśli. Źródłem takich przeżyć zarówno radosnych, jak i w pewien sposób dramatycznych jest dla dziecka sztuka.
Podnoszenie ogólnej kultury społeczeństwa jest związane z przygotowaniem jego członków do twórczego, wzbogacającego osobowość, spędzania wolnego czasu. Wiąże się to ściśle z rozwojem zainteresowania sztuką i potrzebą stałego kontaktu z nią przez dobrą książkę, ciekawą wystawę malarstwa, rzeźby, fotografiki, piękny koncert a wreszcie teatr i kino. Zainteresowania sztuką powinny kierować małego człowieka ku własnej twórczej działalności, uprawianej dla przyjemności i wzbogacania osobowości.
Przygotowanie do twórczego spędzania czasu wolnego trzeba rozpocząć możliwie jak najwcześniej, a wychowanie w przedszkolu ma duże możliwości w tej dziedzinie.
Im bliższy i częstszy będzie kontakt dziecka z różnymi rodzajami sztuki, dostępnej jego rozumieniu i odczuciu, tym łatwiej będzie mu wyrazić własne przeżycia za pomocą kredek, pędzla lub słowa czy gestu. Wytwory sztuki, działają kształtem i dźwiękiem na dziecko i jego wyobraźnię, stają się bogatym źródłem jego inwencji twórczej i przeżyć estetycznych.
Dziecko w wieku przedszkolnym bardzo interesuje się wszystkim co je otacza - chętnie ogląda obrazek, słucha opowiadania lub wiersza jeżeli je tylko rozumie. Nie jest jednak jeszcze w stanie ocenić, czy posiadają one wartości artystyczne.
Nauczyciele w przedszkolu są tymi osobami, które organizują środowisko dziecka w sposób estetyczny, umożliwiają mu oglądanie wytworów sztuki, słuchanie muzyki dbają o to, by literatura z którą dziecko styka się w przedszkolu, a także w domu rodzinnym miała wartość artystyczną.
LITERATURA
Szuman „O sztuce i wychowaniu estetycznym"
I. Dudzińska „Metodyka wychowania w przedszkolu"